ฟิชชิงเป็นคำคุ้นเคยที่ได้ยินในข่าว เป็นเทคนิคการแทรกซึมของอาชญากรไซเบอร์ เพราะเป็นวิธีการที่ง่ายและเพราะได้ผลดี โดยพื้นฐานแล้ว ฟิชชิงเป็นการหลอกลวงทางอินเทอร์เน็ตประเภทหนึ่ง ซึ่งใช้กลวิธีหลอกลวงเพื่อที่จะเอาข้อมูลประจำตัวของผู้ใช้ ซึ่งรวมถึงการขโมยรหัสผ่าน หมายเลขบัตรเครดิต รายละเอียดบัญชีธนาคาร และข้อมูลลับอื่นๆ
นายเอเดรียน เฮีย กรรมการผู้จัดการประจำภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก แคสเปอร์สกี้ กล่าวว่า “อาชญากรไซเบอร์ติดตามแนวโน้มอยู่ตลอดเวลา จึงรู้หัวข้อล่าสุดที่จะเลือกมาใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เป็นเทคนิควิศวกรรมสังคมที่เล่นงานจิตใจของมนุษย์ ทำให้ผู้ใช้อินเทอร์เน็ตยากจะอดใจที่จะคลิกลิงก์ที่ไม่รู้จัก ซึ่งอาจกลายเป็นอันตรายในที่สุด”
ตัวอย่างหัวข้อฟิชชิงที่สำคัญได้รับการตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญของแคสเปอร์สกี้ในปี 2022 นั้นเกี่ยวข้องกับเงินชดเชย โบนัส และการคืนเงินต่างๆ
โบนัสและค่าตอบแทนเป็นสิ่งยากจะปฏิเสธได้ในช่วงเวลาวิกฤตและสภาวะความไม่แน่นอนต่างๆ ซึ่งเป็นเหตุผลว่าทำไมมิจฉาชีพจึงรับปากเป็นมั่นเหมาะว่า “จะให้ความช่วยเหลือทางการเงิน” ก็เพื่อหลอกลวงเงินจากผู้ใช้นั่นเอง
“แคมเปญส่งเสริมการขายโดยธนาคารรายใหญ่” เป็นเหยื่อล่อยอดนิยมในปี 2022 ผู้เข้าชมหน้าเว็บปลอมจะได้รับการเสนอให้รับเงินเพียงหนึ่งครั้ง หรือทำแบบสำรวจคุณภาพของบริการโดยมีค่าธรรมเนียมให้
ในประเทศมุสลิม สแกมเมอร์สัญญาว่าจะส่งพัสดุให้เพื่อการกุศล โดยอ้างว่าอยู่ภายใต้โครงการ “บรรเทาทุกข์เดือนรอมฎอน” ที่มีเป้าหมายเพื่อช่วยเหลือครอบครัวที่มีรายได้น้อยในช่วงถือศีลอดเดือนรอมฎอน ช่วงถือศีลอดอาหารและผลิตภัณฑ์ในครัวเรือนมักมีราคาสูงขึ้น ในขณะที่ผู้อื่นอาจซื้อมากกว่าปกติ และอาจประสบกับปัญหาเงินขาดแคลน
อัตราค่าสาธารณูปโภคและราคาทรัพยากรธรรมชาติที่เพิ่มขึ้น ทำให้รัฐบาลหลายประเทศเริ่มหารือเกี่ยวกับค่าชดเชยให้ประชาชน การแจ้งการจ่ายเงินอาจส่งทางไปรษณีย์ อีเมล หรือเป็นข้อความ
อาชญากรไซเบอร์จึงพยายามใช้ประโยชน์จากสถานการณ์นี้ โดยสร้างหน้าเว็บที่เลียนแบบเว็บไซต์ของรัฐบาล ระบุว่าจะจ่ายเงินสดเพื่อจ่ายค่าสาธารณูปโภคหรือชดเชยค่าสาธารณูปโภค บางครั้งผู้ใช้ที่เข้าชมถูกขอให้ระบุรายละเอียดส่วนบุคคล โดยอ้างว่าใช้ตรวจสอบว่าประชาชนรายนั้นๆ มีสิทธิ์ได้เงินชดเชยหรือไม่ หรืออาจเพียงแค่กรอกแบบสอบถามก็ได้
ในสิงคโปร์ สแกมเมอร์เสนอการคืนเงินค่าน้ำประปา โดยอ้างว่าเป็นเพราะการเรียกเก็บเงินซ้ำซ้อน และเสนอการคืนเงินในนามของหน่วยงานการประปา โดยไม่ได้อ้างถึงวิกฤตพลังงานหรือปัญหาขาดแคลนแต่อย่างใด
นายเอเดรียน เฮีย กล่าวเสริมว่า“โซลูชันของเราบล็อกการโจมตีแบบฟิชชิงต่อผู้ใช้ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ได้มากกว่า 43 ล้านครั้งในปีที่แล้ว เห็นได้ชัดว่าฟิชชิงเป็นเครื่องมือที่อาชญากรไซเบอร์ใช้บ่อย เนื่องด้วยลักษณะของฟิชชิงต้องการการมีส่วนร่วมของผู้ใช้ เพียงแค่คลิกลิงก์หรือเปิดไฟล์เท่านั้น จึงเป็นเรื่องเร่งด่วนที่ทุกคนจะต้องรู้ว่าฟิชชิงทำงานอย่างไรจริงๆ เพื่อที่จะได้หลีกเลี่ยงการตกเป็นเหยื่อของมิจฉาชีพ”
แคมเปญฟิชชิงเกิดขึ้นได้อย่างไร
ในปี 2022 ผู้เชี่ยวชาญของแคสเปอร์สกี้ พบว่าการโจมตีแบบฟิชชิงแบบสเปียร์ (หรือแบบกำหนดเป้าหมาย) นั้นเพิ่มขึ้นโดยกำหนดเป้าหมายไปยังภาคธุรกิจทั่วโลก นอกเหนือจากแคมเปญทั่วไปที่มีเพียงขั้นตอนเดียวแล้ว ยังพบการโจมตีแบบหลายขั้นตอนอีกด้วย ในอีเมลฉบับแรกนั้นสแกมเมอร์จะทำตัวเป็นลูกค้า ขอให้เหยื่อส่งข้อมูลผลิตภัณฑ์และบริการของบริษัทให้หน่อย หลังจากที่เหยื่อตอบกลับอีเมลนี้ ผู้โจมตีจะเริ่มการโจมตีแบบฟิชชิงทันที
ขั้นที่ 1: ผู้โจมตีส่งอีเมลในนามขององค์กรการค้าจริงเพื่อขอข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์ของบริษัทเหยื่อ ข้อความอีเมลจะดูน่าเชื่อถือและไม่มีองค์ประกอบที่น่าสงสัย เช่น ลิงก์ฟิชชิงหรือไฟล์แนบ อีเมลแอดเดรสของผู้ส่งจากโดเมนฟรี เช่น gmail.com อาจทำให้เกิดข้อสงสัยได้ อีเมลในภาพหน้าจอด้านล่างส่งจากที่อยู่ในโดเมนนี้ และชื่อบริษัทในช่อง From จะแตกต่างจากชื่อในลายเซ็น
ภาพตัวอย่างอีเมลแรก
ผู้ใช้ควรสังเกตว่าโดเมนฟรีนั้นไม่ค่อยได้ใช้ในธุรกิจ ดังนั้นการใช้โดเมนฟรีจังไม่ใช่เรื่องปกติสำหรับการฟิชชิงแบบสเปียร์ในนามขององค์กร
บ่อยครั้งในการโจมตีแบบกำหนดเป้าหมาย ผู้โจมตีอาจใช้การปลอมแปลงโดเมนที่ถูกต้องตามกฎหมายขององค์กรที่ใช้แอบอ้าง หรือลงทะเบียนโดเมนที่คล้ายกับโดเมนดั้งเดิม นอกจากนี้ Google และ Microsoft ยังค่อนข้างรวดเร็วในการบล็อกอีเมลแอดเดรสที่ตรวจพบการส่งสแปม นี่เป็นสาเหตุที่เป็นไปได้มากที่สุดว่าทำไมผู้โจมตีจึงใช้แอดเดรสที่แตกต่างกันในส่วนหัว (From – ที่มาของอีเมล) และส่วนตอบกลับ (Reply-to) ซึ่งจะเป็นการตอบกลับจากไคลเอนต์อีเมลของคุณ
ซึ่งหมายความว่าเหยื่อได้ตอบกลับไปยังแอดเดรสอื่น ซึ่งอาจอยู่ในโดเมนฟรี เช่น outlook.com แอดเดรสในส่วนตอบกลับจะไม่ถูกตรวจสอบสแปม และการติดต่อกับที่อยู่นั้นเริ่มต้นโดยเหยื่อเอง ดังนั้นจึงมีโอกาสน้อยที่จะถูกบล็อกอย่างรวดเร็ว
ขั้นที่ 2: หลังจากที่เหยื่อตอบกลับอีเมลฉบับแรก ผู้โจมตีจะส่งข้อความใหม่ขอให้เหยื่อไปที่เว็บไซต์แชร์ไฟล์และดูไฟล์ PDF ที่มีคำสั่งซื้อที่เสร็จสมบูรณ์ ซึ่งสามารถกดดูได้จากลิงก์ทันที
ภาพตัวอย่างอีเมลที่มาพร้อมลิงก์
ขั้นที่ 3: เมื่อคลิกลิงก์ ผู้ใช้จะถูกนำไปยังเว็บไซต์ปลอมที่สร้างโดยชุดฟิชชิง เป็นเครื่องมือที่ค่อนข้างง่ายที่สร้างหน้าเพจฟิชชิงเพื่อขโมยข้อมูลประจำตัวจากแหล่งข้อมูลเฉพาะ โซลูชันของแคสเปอร์สกี้สามารถบล็อกหน้าเพจ WeTransfer และ Dropbox ปลอมที่สร้างด้วยชุดเครื่องมือนี้ได้
หน้าเพจ WeTransfer ปลอมที่สร้างขึ้นโดยใช้ชุดฟิชชิงเดียวกันกับเว็บไซต์แคมเปญเป้าหมาย
ในแคมเปญฟิชชิงที่อธิบายไว้ข้างต้น เว็บไซต์ฟิชชิงจะเลียนแบบหน้าเพจ Dropbox ที่มีรูปภาพไฟล์และปุ่มดาวน์โหลด หลังจากคลิกไปที่หน้าอินเทอร์เฟซปลอมนี้แล้ว ผู้ใช้จะถูกนำไปที่หน้าเข้าสู่ระบบ Dropbox ปลอมที่ขอให้กรอกข้อมูลรับรองที่ถูกต้อง
หน้าเพจ Dropbox ปลอม
หน้าล็อกอินที่เป็นฟอร์มฟิชชิง
ขั้นที่ 4: เมื่อเหยื่อพยายามล็อกอินเข้าสู่ระบบ ชื่อผู้ใช้และรหัสผ่านจะถูกส่งไปที่
https://pbkvklqksxtdrfqkbkhszgkfjntdrf[.]herokuapp[.]com/send-mail
ตัวอย่างโค้ด HTML ของแบบฟอร์มฟิชชิง
<form name=”loginform”>
<div class=”form-group”>
<label for=””>Email Address</label>
<input type=”email” id=”email” class=”form-control” name=”email” placeholder=”email Address”>
<div class=”email-error”></div>
</div>
<div class=”form-group”>
<label for=””>Password</label>
<input type=”password” id=”password” class=”form-control” name=”password” placeholder=”Password”>
<div class=”password-error”></div>
</div>
<div class=”form-group btn-area”>
<button class=”download-btn” id=”db” type=”submit”>Download</button>
</div>
</form>
</div>
<script src=”https://firebasestorage.googleapis.com/v0/b/linktopage-c7fd6.appspot.com/o/obfuscated.js?alt=media&token=1bb73d28-53c8-4a1e-9b82-1e7d62f3826b”></script>
แคมเปญนี้เริ่มขึ้นในเดือนเมษายน 2022 โดยมีกิจกรรมที่เป็นอันตรายสูงสุดในเดือนพฤษภาคมและสิ้นสุดในเดือนมิถุนายน
แคสเปอร์สกี้ระบุเป้าหมายของแคมเปญนี้ทั่วโลก รวมถึงรัสเซีย บอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา สิงคโปร์ สหรัฐอเมริกา เยอรมนี อียิปต์ ไทย ตุรกี เซอร์เบีย เนเธอร์แลนด์ จอร์แดน อิหร่าน คาซัคสถาน โปรตุเกส และมาเลเซีย
เทรนด์ฟิชชิงในปี 2023
ช่วงเวลาวิกฤตต่างๆ ได้สร้างเงื่อนไขเบื้องต้นที่ทำให้อาชญากรรมต่างๆ รวมทั้งอาชญากรรมไซเบอร์เติบโต ผู้เชี่ยวชาญของแคสเปอร์สกี้คาดการณ์ว่ากลโกงที่หวังค่าตอบแทนและเงินจากหน่วยงานรัฐบาล บริษัทขนาดใหญ่ และธนาคารมีแนวโน้มเป็นที่นิยมในหมู่อาชญากรไซเบอร์ในปีหน้า
ความไม่แน่นอนของตลาดสกุลเงิน และการที่บริษัทแต่ละแห่งออกจากตลาดของประเทศใดประเทศหนึ่งอาจส่งผลกระทบต่อจำนวนการหลอกลวงช้อปปิ้งออนไลน์ ในขณะเดียวกัน หัวข้อ COVID-19 ซึ่งเป็นที่นิยมในหมู่อาชญากรไซเบอร์ในปี 2020 และ 2021 แต่เริ่มจางหายไปแล้วในปี 2022 ในที่สุดก็จะหมดไป และจะถูกแทนที่ด้วยประเด็นระดับโลกอื่นๆ ที่เร่งด่วนกว่า
นอกจากนี้ แคสเปอร์สกี้ยังเห็นการโจมตีแบบฟิชชิงแบบกำหนดเป้าหมายเพิ่มขึ้น โดยที่มิจฉาชีพจะไม่ดำเนินการโจมตีแบบฟิชชิงในทันที แต่จะดำเนินการหลังจากส่งอีเมลแนะนำตัวหลายฉบับติดต่อกับเหยื่อ แนวโน้มนี้จะยังดำเนินต่อไป มีแนวโน้มการใช้เทคนิคใหม่ๆ สำหรับภาคธุรกิจในปี 2023 ด้วยการโจมตีที่สร้างผลกำไรอย่างสูง
